MONITORING PROJEKTA UNIGEM: Sačinjen Izvještaj o edukacijama nastavnog osoblja na partnerskim univerzitetima u 2022. i prvom kvartalu 2023.

Na osnovu izvještaja o monitoringu aktivnosti iz Akcionih planova za rodnu ravnopravnost partnerskih univerziteta u okviru projekta UNIGEM, te redovnih kvartalnih koordinatorskih izvještaja, sačinjen je pregled planiranih i realiziranih edukacijskih aktivnosti na ovim univerzitetima, primarno namijenjenih zaposlenima univerziteta sa fokusom na nastavno osoblje.

Na osnovu baznog istraživanja koje je realizirano na početku UNIGEM-a u 2021. godini među nastavnim i nenastavnim osobljem te studentskom zajednicom, ustanovljeno je da postoji značajan prostor za unapređenje fundamentalnih i naprednih znanja o tematici rodne ravnopravnosti, rodne diskriminacije i rodno zasnovanog nasilja u akademskim zajednicama. Istraživanje je pokazalo da nastavno osoblje ima slabo razumijevanje osnovnih pojmova u oblasti rodne ravnopravnosti i rodno zasnovanog nasilja. S tim u vezi, cilj ovih edukacija jeste podizanje svijesti i osnaživanje kapaciteta nastavnog osoblja u oblastima rodne ravnopravnosti i uvođenju rodnih politika u prostor visokog obrazovanja, kroz naučni i nastavni rad.

Detaljnijom analizom Akcionih planova za rodnu ravnopravnost ustanovljeno je da je edukacijska komponenta fokusirana na nastavno osoblje različito definirana u ciljevima i strateškim područjima. Kod pojedinih univerziteta, edukacijska komponenta je eksplicitno istaknuta u ciljevima ili strateškim područjima, dok je u drugim slučajevima edukacijska komponenta transverzalna na način da se prožima kroz sve ciljeve navedene u Akcionim planovima. Češća je varijanta eksplicitno definiranih ciljeva koji se odnose na ili edukacije ili na podizanje svijesti zaposlenih o važnosti teme rodne ravnopravnosti u univerzitetskoj sredini.

U vezi s identifikacijom potrebne podrške radi prevazilaženja prepreka sa kojima su se koordinatori_ce i vijeća/odbori za rodnu ravnopravnost suočili prilikom implementacije edukacijskih aktivnosti za nastavno osoblje, ustanovljeno je da je najznačajnija vrsta podrške, koja je potrebna ovim univerzitetima, ona organizacijskog tipa, što je u skladu sa nalazom u izvještajima koji ilustriraju da kontinuitet u realizaciji edukacijskih aktivnosti postoji samo kada su te aktivnosti podržane iz projekata, u konkretnom slučaju projekta UNIGEM.

Čini se da univerziteti imaju organizacijskih poteškoća koji se ujedno vezuju i za privlačenje eksperata i ekspertica iz oblasti rodne ravnopravnosti i dostupnosti finansijskih resursa koji su neophodni za kontinuiranu organizaciju edukacija ovakvog tipa. Sasvim sigurno, značajan faktor u organizaciji i implementaciji edukacijskih aktivnosti jeste osiguravanje upravljačke podrške. Tamo gdje postoji podrška rektora_ica i njihovih saradnika_ca, procedure su značajno ubrzane i postoje proceduralne pretpostavke za osiguravanje kontinuiteta i održivosti ovakvih radionica i nakon što se eksterni projekati poput UNIGEM-a privedu kraju.

Izvještaji o monitoringu aktivnosti iz Akcionih planova su također imali za cilj identifikaciju prepreka sa kojima su se univerziteti susretali u realizaciji edukacijskih aktivnosti za nastavno osoblje. Prema ovim izvještajima, na partnerskim univerzitetima najčešći tip prepreka jesu organizacijske i individualne prepreke u vidu kolektivnih i individualnih otpora. Naime, u okviru univerziteta kao cjeline, teško je govoriti o unificiranoj organizacijskoj kulturi. Svaki fakultet u okviru univerziteta ima određeni stepen autonomije i  svoju organizacijsku kulturu, koja je u značajnoj mjeri pod utjecajem sistema vrijednosti koje propagira uprava tog fakulteta. Ukoliko je uprava fakulteta indiferentna i nezainteresirana za mobiliziranje i motiviranje svog nastavnog osoblja za edukacije o rodnoj ravnopravnosti pa čak i pruža eksplicitni otpor ovakvim edukacijama, veće su šanse da će se na ovim univerzitetima pojaviti poteškoće organizacijskog karaktera, bilo u vidu kolektivnih i/ili individualnih otpora ili pak odsustva organizacijske podrške i spremnosti na aktivističko djelovanje unutar univerziteta.

Nalazi iz navedenih izvještaja jasno ukazuju da, iako postoje heterogenost u pogledu strukture i veličine univerziteta, postoje slični izazovi u procesima uvođenja rodnih politika na univerzitete, posebno kada je riječ o jačanju kapaciteta nastavnog osoblja u ovoj domeni. Uzimajući u obzir identificirane probleme, potrebnu podršku i barijere nameće se kao zaključak važnost saradnje univerziteta sa eksternim partnerima kao što su nevladine organizacije poput TPO fondacije, kao vladinih organizacija koje se bave ovom tematikom i međunarodnih partnera koji mogu pružiti organizacijsku, ekspertsku i finansijsku podršku sa kojima univerziteti često oskudijevaju.

S druge strane, pitanje prevazilaženja prepreka na individualnom nivou u vidu individualnih i kolektivnih otpora jeste problem kojim će se uprave univerziteta morati intenzivnije baviti, ukoliko postoji težnja da ovi univerziteti postanu uzor u promoviranju društvene inkluzije i društvenih vrijednosti utemeljenih na ljudskim pravima.